Fullafk.com – Modern uluslararası sistem, Fransız Devrimi’nin ardından Napolyon Savaşları’ndan sonra kuruldu. Yeni çağı temsil eden devlet olan Fransa, geleneksel imparatorluklara yenilmiş olsa da, Fransız Devrimi’nin değerleri ve kurumları 19. yüzyıl boyunca Avrupa kıtasına ve 20. yüzyıl boyunca dünyanın geri kalanına hakim oldu.

Fransız Devrimi’nin ortaya koyduğu fikirler ve kurumlar, Avrupa arası ilişkilere egemen oldu ve yeni bir uluslararası sistem olan “Avrupa Konseri” ile sona erdi.

18. yüzyıl Fransız ressamı Jean-Pierre Houal tarafından bir guaj, 1789 Fransız Devrimi’nin parlama noktalarından biri haline gelen, monarşik gücün sembolü olan Bastille’in fırtınasını tasvir ediyor. (Fotoğraf Getty Images)

Almanya’nın yükselişinden sonra, Avrupa’da güç dengesi değişti ve Almanların sömürgeleştirme girişimleri I.Dünya Savaşı’na yol açtı.

Diğer bir deyişle, 19. yüzyıl siyasal olarak 1789 Fransız Devrimi ile başlamış ve 1914 yılında savaş başladığında sona ermiştir.

Birinci Dünya Savaşı’nın ardından, büyük Avrupa güçleri geriledi ve iki süper güç, Birleşik Devletler ve Sovyetler Birliği, uluslararası sisteme hakim olmaya başladı.

Siyasi olarak 20. yüzyıl, ABD’nin Birinci Dünya Savaşı’na girdiği ve Çarlık Rusya’sında Bolşevik Devrimi’nin ardından Sovyetler Birliği’nin kurulduğu 1917’de başladı.

Kısa 20. yüzyıl, Sovyetler Birliği’nin dağılması ve 1991’de Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle sona erdi.

21. yüzyıl, 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra başladı; ancak o zamandan beri ABD dahil büyük güçlerin hiçbiri yeni küresel sistemi kuramadı.

Yani, otuz yıldan sonra, 21. yüzyıl hala siyasi ve ekonomik istikrarsızlıkla karşı karşıyadır. Görünüşe göre istikrarsızlık ve geçiş dönemi bir süre daha devam edecek, çünkü küresel veya bölgesel sistemden hiçbir büyük veya bölgesel gücün yetmediği bir dünyada yaşıyoruz.

Batı’nın memnuniyetsizliği

Bir yandan Soğuk Savaş’ın galipleri, ABD ve Batılı müttefikleri, artık kendi çıkarlarına hizmet etmediği için mevcut uluslararası sistemden memnun değiller.

Bu nedenle ABD, Birleşmiş Milletler’in kararlarına saygı göstermiyor ve yakın zamanda bazı BM kurumlarından çekildi.

Öte yandan, başka hiçbir küresel güç küresel hegemonya talep etmiyor. Çin gibi meydan okuyan devletler bunun bedelini ödemeye ve yeni bir küresel hegemonya getirmeye hazır değil. Şimdilik bedavaya devam etmeyi tercih ediyorlar.

İki rakip

ABD önderliğindeki Batı hegemonyasına karşı iki ana meydan okuyan ve süper güç olmak için iki aday var. İlki Çin ve ikincisi Rusya.

Çin, ABD önderliğindeki Batı hegemonyasına meydan okumak için en büyük potansiyele sahiptir. Karşılaştırmalı üstünlüklere sahip olan ve dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisi olan ülke, bugün dünyanın en büyük ve en güçlü ekonomisine sahiptir.

Çin, nükleer güç kapasitesi, nükleer denizaltıları, kıtalararası füzeleri ve devasa ordusuyla Batı’ya meydan okumak için büyük bir siyasi güce sahip.

Dünyanın en güçlü askeri güçlerinden biri olan Rusya, Batı ittifakına ve Amerikan hegemonyasına ciddi bir tehdit oluşturmaya devam ediyor.

Bazıları Rusya’yı azalan bir süper güç olarak görse de, yine de NATO ittifakının ana “öteki” olarak kabul ediliyor. Rusya, Devlet Başkanı Vladimir Putin’in güçlü liderliği altında, büyük güçler kulübü içindeki konumunu sağlamlaştırmaya çalışıyor.

Ülke, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından kayıplarını telafi etmeye çalışıyor; bu nedenle, bazı gözlemciler Rusya’yı yeniden dirilen bir güç olarak görüyor.

Bu iki büyük gücün yanı sıra Avrupa Birliği, Hindistan, Brezilya, Almanya, Fransa ve Birleşik Krallık gibi diğer bazı güçler de dünya sisteminden kendi paylarını almaya can atıyorlar.

Küresel güçler arasında artan güvensizlik, tüm potansiyel küresel aktörler dünyayı çok kutupluluğa götürebilecek bağımsız bir dış politika izlemek istiyor.

Geçiş dönemi

Küresel güç dengesindeki herhangi bir sistemik değişiklik, 21. yüzyıl trendini sona erdirecek ve yeni bir trendi başlatacaktır. Yani yeni bir sistemik düzenin kurulması günümüz geçiş dönemini sona erdirecek ve dünyayı yeni bir yüzyıla götürecektir.

Ancak görünen o ki, mevcut geçiş dönemi birkaç yıl daha devam edecek.

Bu siyasi bağlamda, devletler arasında artan güvensizlik, küresel ve bölgesel güçlerin yalnızca geçici ittifaklar oluşturduğu bir realpolitik oyunu gerektiriyor.

Yüksek düzeyde güvensizlik nedeniyle, ne hegemonik Batılı devletler (ABD ve Avrupalı ​​müttefikleri) ne de meydan okuyan Doğu devletleri (Çin, Rusya ve İran) kalıcı ittifaklar kurabilir.

Sonuç olarak ABD, izolasyoncu ve tek taraflı politikaları müttefiklerini özellikle son yirmi yılda yabancılaştırdığından beri müttefiklerinin çoğunu kaybediyor.

Dahası, uluslararası siyasette yeni tip aktörlerin ve tehditlerin ortaya çıkması ve yükselişi, ABD dahil tüm ulus-devletlerin ulusal güvenliğini baltalıyor Kitle silahlarına sahip El Kaide ve IŞİD gibi devlet dışı şiddet aktörlerinin sayısının ve etkinliğinin artması yıkım, bulaşıcı hastalık riskinin artması, güvenlik kavramının içeriğinin genişletilmesi ve teknolojik yeniliklerin yayılması, küresel sistemin geleceğini daha da karmaşıklaştırmaktadır.

Bu nedenle dünya sisteminin geleceğini değerlendirmek zordur.